Senaryoda Anlatı Yapıları Nedir? 3 Act Structure Nedir?
Senaryoda anlatı yapıları, 3 hareket yapısı ( 3 Act Structure ) 1.perde, 2 perde, 3. perde karakterler oluşumu, protagonist baş karakter, twist, serim, düğüm, çözüm kavramlarından bahsedilmektedir.
“Karanlıkta kaldığınızda, düşüncelerinizi bulup çıkarmaya başlıyorsunuz. Eğer korkularınız harekete geçerse, bir bilim adamı bile olabilirsiniz.” DemişDavid Lynch.
Senaryoda Anlatı Yapıları
Anlatı filmi nasıl ve hangi açıdan anlatmak istediğinizle alakalı oluşturduğunuz hikayedir. Bir hikayeyi farklı birçok biçimde anlatabilirsiniz. Örneğin 2002 yapımı Hero filminde filmin tamamında toplam üç değişik yorum kullanılır ve bu şekilde karakterlerin olayları nasıl algıladığı anlatılmış olur ve farklı düşünceleri belirginleştirerek analizler yapılmış olur.
Bu anlatı yapısı üzerine yazılmış olan birçok yazı mevcuttur. Three act structure denilen üç perdeli yapının kullanımında üç bölüm vardır. İlk perde de karakterler ve hikaye kurulur, ikinci perde de hikaye büyür, gelişir ve çözümlenmeye başlar, üçüncü perde de ise tamamen çözüme doğru gidilir ve son gelir.
Drama dediğimiz oyun yazımında karakterin olaylarla kırıldığı noktalar çok büyük önem taşır çünkü filmin sonunda bu çatışma ve krizlerin çözülmesi gerekir.
Sonuçta karakteri mutlak surette başlangıçtan çok daha farklı bir noktaya taşımak gerekir. Karakteri aslında bir insanın hayatı gibi besleyip büyütmeniz gerekir. İlgiyi çekmek özellikle gelişme bölümünde zor olmakla birlikte asıl olan bu kısımda protagonist’in yani baş karakterin en sorunlu bölümünü oluşturur. Birden fazla sorunla karşılaşan karaktere seyirci engeller sayesinde daha da ısınmış olur.
Örneğin zayıf, özgüvensiz, hayatı boyunca aşağılanan bir aile babası karakterinin patronuyla tartışması, telefonunu çaldırması, sakarlıklar yapması gerilimi arttırarak dramayı sürdürür. Bu gerilimi yükseltip alçaltan teknik, twist olarak da bilinir. Örneğin telefonunu çaldıran aile babasının, karakteri sebebiyle olayı kabul etmesi, sinip gitmesi beklenirken karakter yenilenebilir özgüvenli bir şekilde hırsızın peşinden gidebilir ve olayı çözümleyebilir.
3 Act Structure Nedir?
Senaryoda anlatı yapıları 3 ACt Structure olarak ifade edilen 3 kısımdan oluşmaktadır. Bu kısımlar bizlere okulda kompozisyon yazarken öğrettikleri gibi giriş, gelişme ve sonuç olarak adlandırılan kısımlar gibi 3 act structure den oluşmaktadır. Ortalama 20 dakikadan oluşan 1. perde yani giriş kısmında kısaca senaryonun ve karakterin ne üzerine kurgulandıklarına yer verilmektedir.
2. Perde ise senaryonun gelişme kısmı olup tüm kurgu ve olaylar bu perde içerisinde gerçekleşir. Senaryonun en uzun kısmı olan 2. perde de tüm olaylar ve anlatılar tamamlanır.
Senaryo anlatı yapıları içerisinde yer alan 3. perde ise sonuç kısmıdır. Bu bölümde artık tüm olayların bir sona bağlanması gerekmektedir. Devam filmi planlanıyor ise izleyicinin ilgisini ve dikkatini çekmek amaçlı senaryo kesin bir sonuca ulaştırılmadan seyirci için açık kapı bırakılır.
Senaryoda anlatı yapıları doğru kullanılmaz ise senaryo beklediğinizden fazla derinleşir hatta bir nokta da kısır döngü içerisine girilebilmektedir. Olay örgüsünün doğru kurgulanabilmesi amacı ile 3 Act Structure uygulaması altın değerindedir.
Örnekle Sinemada Anlatı Yapısı
Sinema da anlatı yapısı mutlaka uygulanan yöntemlerden biridir. Aksi takdirde ortaya çıkabilecek darma dağınık bir anlatım izleyiciyi yorarak başarılı bir sinema filmi çekilmesinin önüne engel olacaktır. Bu nedenle başarılı sinema filmleri çekmek istiyorsanız Three- Act structure başarı ile uygulanmalıdır.
Bir örnekle anlatı yapılarını anlatmak gerekirse 2006 yapımı The Queen filminde açılış önermesi, sahneyi kuran yani Serim ‘Kraliyet ailesi içinde ayrıksı biri olarak Dianadır.’
Durum oluşturan gelişim yani düğüm, prenses Diana’nın araba kazasında ölmesidir. Durumu geliştiren bir olay olan engel ise halkın acısını paylaşmayan Kraliçe’nin protesto edilmesinin krallığı krize sokmasıdır. Her şeyin bir araya geldiği belirleyici bir an olan Şahika ise kraliçenin medya ve halkın yasına katılmasına mecbur kalmasıdır.
Sonuç kısmının yer aldığı çözümde ise Krallıkta durum normale döner. Ancak flashbacklerin oldukça kullanımına başvuran 1994 yapımı Pulp Fiction filminde hikaye sondan başlar ve paralel olay dizileri ile çizgisel olmayan zaman dizilimi kullanılmıştır. Sizde son zamanlarda izlediğiniz filmleri beş aşamalı basit yapı olan Serim, Düğüm, Engel, Şahika ve Çözüm şeklinde tekrar değerlendirebilir ve yapıyı daha net görebilirsiniz.
1998 yapımı Koş Lola Koş’da çizgisel olmayan olayların üç farklı yorumu, üç farklı yaklaşımı ve üç farklı son olasılığı vardır. Bu da hikayeye farklı açılardan bağlanmamızı sağlar ve hikayeyi geliştirerek tamamlayıcı etkisi sayesinde Lola’nın seçtikleri ile sonuçları arasında uyumluluk hissi oluşur.